Kryptoaktywa – nadchodzące wyzwania regulacyjne

Wraz z nowym rokiem na nowo odżywają pytania o przyszłość całego rynku kryptowalut. Pytania te również są szczególnie aktualne wobec nadchodzących wyzwań o charakterze regulacyjnym. Jednoznacznie widoczny jest bowiem trend stopniowego obejmowania szeroko pojętego rynku kryptoaktywów regulacjami charakterystycznymi dla profesjonalnego rynku finansowego i inwestycyjnego. Trend ten przy tym znacząco przyspiesza, a regulacje które to zostaną już niedługo ustanowione będą miały kluczowe znaczenie dla dalszej przyszłości kryptowalut.

Pełne objęcie kryptoaktywów wymogami z zakresu AML

Już obecnie waluty wirtualne kompleksowo objęte zostały przepisami z zakresu AML/CFT, co stanowi skutek m.in. wejścia w życie tzw. V dyrektywy AML[i] wraz z jej implementacją do porządków krajowych państw członkowskich. Ponadto na skutek wprowadzenia powyższych przepisów, podmioty świadczące usługi z zakresu wymiany walut wirtualnych, pośrednicy w wymianie walut wirtualnych lub podmioty prowadzące elektroniczne portfele dla walut wirtualnych, objęte zostały obowiązkiem rejestracji w rejestrze działalności w zakresie walut wirtualnych. Osoby zarządzające podmiotami, które to świadczą takie usługi muszą zaś cechować się odpowiednim, udokumentowanym poziomem wiedzy lub doświadczenia w zakresie działalności w sektorze walut wirtualnych. Dyrektywa AML, co jednak bardzo istotne, nie doprowadziła do pełnej harmonizacji powyższych przepisów. Wręcz przeciwnie różnice w implementacji dyrektywy w poszczególnych państwach członkowskich są znaczące. Co również istotne obowiązkowa rejestracja w rejestrze działalności w zakresie walut wirtualnych, nie objęta została zasadą tzw. paszportyzacji. Powyższe czynniki stanowią znaczące utrudnienie dla prowadzenia działalności w zakresie walut wirtualnych na terenie Unii Europejskiej.

Czynniki te także negatywnie odbijają się na skuteczności tych regulacji. Stąd też w lipcu 2021r. Komisja Europejska przedstawiła pakiet na rzecz wzmocnienia unijnych regulacji w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu[ii], który to ma za zadanie stawić czoło problemowi fragmentaryzacji przepisów i udoskonalić ich skuteczność, także i w zakresie wykorzystywania walut wirtualnych. Na powyższy pakiet zmian składać się będzie w szczególności rozporządzenie w sprawie AML, nowa VI dyrektywa AML, reforma rozporządzenia w sprawie transferu środków pieniężnych w celu uwzględnienia w niej kryptoaktywów oraz ustanowienie nowego, unijnego organu do spraw AML.

Wzrost ilości regulacji z zakresu AML/CFT w szczególności w odniesieniu do kryptoaktywów jest nieunikniony, a tym samym cała branża będzie musiała zaakcentować dodatkowe obowiązki w tym zakresie. Jednocześnie należy zauważyć, że sama idea pełnej harmonizacji unijnych przepisów w przedmiocie AML z całą pewnością jest korzystna dla branży kryptowalut.

MICA – nadchodząca rewolucja dla branży kryptowalut

Na horyzoncie widać jednak inną regulację, która to będzie jeszcze bardziej donośna w swoich skutkach dla całej branży kryptoaktywów. Na poziomie Unii Europejskiej trwają bowiem prace nad projektem rozporządzenia parlamentu europejskiego i rady w sprawie rynków kryptoaktywów i zmieniający dyrektywę (UE) 2019/1937 zwanym MICA[iii]. Rozporządzenie to ma zadanie ustanowić jednolite ramy regulacyjne dla rynku kryptowalut, a w szczególności ustanowić ramy dla emisji i obrotu różnymi rodzajami tokenów kryptowalutowych. Nie bez powodu MICA określana jest zatem mianem małego MIFID.

MICA swoim zakresem podmiotowym obejmie jednak nie tylko emitentów kryptoaktywów ale także i do dostawców usług w zakresie kryptoaktywów. Unijny ustawodawca wskazał przy tym, że zakres rozporządzenia zostanie ograniczony do kryptoaktywów, które nie kwalifikują się jako instrumenty finansowe określone i regulowane przez MIFID II, jak również nie będzie obejmował tradycyjnego pieniądza elektronicznego (niebędącego tokenem w rozumieniu MICA).

MICA, co istotne wprowadza pojęcie kryptoaktywów i jednocześnie dokonuje podziału kryptoaktywów na 3 kategorie: tokeny powiązane z aktywami, tokeny będące pieniądzem elektronicznym oraz tokeny użytkowe. Rozporządzenie to przewiduje także szereg istotnych wymogów i regulacji w odniesieniu do emisji kryptoaktywów. W szczególności ścisłym regułom poddane zostanie publiczne oferowanie tokenów i ubieganie się o dopuszczenie aktywów do obrotu, co obejmie również i wymogi licencyjne. Ścisłym regulacjom podlegać będą także obowiązki związane z publikacją tzw. white paper. Bardziej restrykcyjne wymogi będą przy tym ustanowione dla kategorii tzw. znaczących tokenów.

Rozporządzenie to również zawiera przepisy dotyczące zezwoleń i warunków działalności dostawców usług w zakresie kryptoaktywów. W tym względzie należy podkreślić, że ustanowiona zostanie kluczowa możliwość tzw. paszportowania otrzymanej licencji. MICA swym zakresem obejmuje także rozwiązania mające na celu chronić prawa konsumentów oraz zapobieganie nadużyciom na rynku kryptoaktywów oraz różnego rodzaju wymogi ostrożnościowe i organizacyjne.

MICA stanowi kompleksową regulację, która to ma zadanie pokryć istniejącą prawną szarą strefę. Ilość i złożoność nowych wymogów jakie zostaną nałożone na branże kryptoaktywów jest duża. Stąd też regulacja ta z całą pewnością będzie stanowiła wyzwanie dla całej branży kryptowalut.

Kryptoaktywa to już element tradycyjnego sektora finansowego

Nie ulega również wątpliwości, że branża kryptowalut nie funkcjonuje w próżni, a tym samym na działalność podmiotów z branży kryptowalut, nakładają się nie tylko omawiane regulacje odnoszące się wprost do kryptoaktywów, ale także bardzo często i wymogi regulacyjne właściwe dla tradycyjnego sektora finansowego. W szczególności dotyczy to przepisów z zakresu świadczenia usług płatniczych, usług kredytowych jak również i inwestycyjnych. Jest to przy tym zagadnienie na które to szczególną uwagę wielokrotnie sygnalizowała Komisja Nadzoru Finansowego. [iv]Również i w tym zakresie można zatem spodziewać się coraz częstszych bezpośrednich odniesień do kryptoaktywów wszelkich regulacjach prawnych odnoszących się do branży kryptoaktywów.

Skutki nadchodzących regulacji

Szeroko pojęty rynek kryptowalut musi spodziewać się zatem rosnącej presji regulacyjnej. To zaś z jednej strony będzie stanowiło duże wyzwanie dla całej branży, z drugiej zaś strony, stanowić będzie szansę na kluczową zmianę postrzegania i wzrostu zaufania do kryptowalut. Oczywiście nie sposób nie zgodzić się z krytykami nadchodzących regulacji (w szczególności w zakresie MICA), którzy to wskazują, że zbyt daleko idące restrykcje i ograniczenia mogą negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie branży kryptowalut. Coraz częściej pojawiają się jednak głosy z rynku, że nowa ofensywa prawodawcza w tym zakresie jest konieczna dla pomyślnej przyszłości kryptoaktywów. Tylko bowiem poprzez ustanowienie jasnych i spójnych regulacji, kryptowaluty mogą przestać być postrzegane jedynie jako narzędzie do spekulacji i mogą potencjalnie znaleźć szersze i bardziej praktyczne zastosowanie w ramach tradycyjnego systemu finansowego.

Działania organów nadzoru są również istotn

To również moment, w którym to regulatorzy rynku będą zmuszeni aktywniej włączyć się w nadzór nad działalnością podmiotów działających na rynku kryptoaktywów. Dotyczy to również i Komisji Nadzoru Finansowego, która to do tej pory albo wykazywała się względnie negatywnym i restrykcyjnym stanowiskiem co do kryptoaktywów, albo też często prezentowała bierne stanowisko zasłaniając się brakiem uprawnień nadzorczych. Zasadne byłoby zatem by Polski regulator rynku zrewidował swoje podejście do kryptoaktywów, szczególnie, że branża ta biorąc pod uwagę nadchodzące regulacje będzie coraz dojrzalsza. Pozostaje mieć również nadzieję, że w ramach nadchodzących obowiązków nadzorczych jakie to spadną na komisję nadzoru finansowego, nie zostaną popełnione te same błędy do których doszło podczas pierwszego podejścia do zagadnienia kryptowalut.

[i] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32018L0843 [ii] https://poland.representation.ec.europa.eu/news/walka-z-przestepczoscia-finansowa-2021-07-20_pl [iii] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:52020PC0593 [iv] https://www.knf.gov.pl/?articleId=61994&p_id=18 oraz https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Stanowisko_UKNF_ws_wydawania_i_obrotu_kryptoaktywami_70296.pdf&ved=2ahUKEwjEqcrorcb1AhXHmIsKHfKvD1AQFnoECDAQAQ&usg=AOvVaw1oS7vexDmXTWnQYfzEta6g

Autorem tekstu jest Kancelaria Macura.